Khám phá món đặc sản trứ danh quê hương Hà Nam – cá trắm đen kho làng Vũ Đại
Có hai thứ mà mỗi khi nhắc về làng Vũ Đại ai ai cũng biết. Một, đó là quê hương của Chí Phèo, nhân vật chính trong truyện ngắn nổi tiếng của nhà văn Nam Cao. Hai, đó là nơi có món cá kho làng Vũ Đại ngon trứ danh được khắp bạn bè năm châu biết đến. Ở bài viết này, Nghệ thuật ẩm thực sẽ đi sâu vào việc giới thiệu về món cá kho làng Vũ Đại, lý giải vì sao món ăn lại được ưa chuộng và cách chọn cá trắm đen kho làng Vũ Đại như thế nào, hãy theo dõi phần tiếp theo trong bài nhé.
Tham khảo: https://vietpeace.org.vn/ca-kho-lang-vu-dai-la-ca-gi/
Mục lục:
Nguồn gốc và ý nghĩa của món cá trắm đen kho làng Vũ Đại
Cũng chẳng biết từ bao giờ, cá kho làng Vũ Đại được xem như món đặc sản tại quê hương Hà Nam. Chỉ biết rằng, cho đến tận bây giờ, món ăn vẫn được truyền từ đời này qua đời khác giữ gìn truyền thống làm cá kho vào mỗi dịp Tết. Vậy nguồn gốc của cá trắm đen kho làng Vũ Đại từ đâu, hãy cùng Nghệ thuật ẩm thực tìm hiểu nhé.
Nguồn gốc
Chuyện kể rằng, xưa kia làng Vũ Đại (hay gốc gác có tên gọi là làng Đại Hoàng), cuộc sống của người dân vô cùng cơ cực và nghèo khổ. Thậm chí ngày Tết không đủ tiền để mua hoa thơm trái ngọt dâng lên ông bà tổ tiên. Vùng đất này là vùng chiêm trũng nên có rất nhiều cá. Nhận ra được đặc điểm đặc biệt ấy, người dân có ý tưởng bắt cá đem kho làm món ăn để thắp hương tiên tổ.
Ngày đấy, cá kho chỉ để dành cho vua, chúa và các quan lại, các tên địa chủ có của ăn của để. Chỉ đến Tết người dân mới kho cá để ăn. Lúc đầu món cá kho có tên là cá kho Đại Hoàng nhưng vì mức độ nổi tiếng của tên gọi làng Vũ Đại trong tác phẩm “Chí Phèo” mà sau đó món ăn được người dân quen gọi là cá kho làng Vũ Đại.
Ý nghĩa
Nếu chỉ là một niêu cá kho bình thường thì có lẽ cá kho làng Vũ Đại sẽ không thể được nhiều người biết đến như vậy. Niêu cá kho mang trong mình ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Nồi cá kho là minh chứng rõ nhất cho một thời nghèo đói. Cái nghèo đói ấy dai dẳng mãi không thôi nhưng không thể đánh gục người dân làng Vũ Đại. Dù có thế nào đi chăng nữa, họ vẫn cố gắng chu toàn, tìm ra được món cá kho đủ đầy trọn vẹn cho mâm cùng tổ tiên.
Khi cuộc sống sau này khấm khá hơn, món cá kho không những không bị lãng quên đi mà còn được người dân giữ gìn và phát huy ẩm thực cổ truyền xưa. Món cá trắm đen kho làng Vũ Đại thường được thưởng thức trong những dịp đặc biệt như lễ Tết, thết đãi khách quý. Ngày nay, thực khách tìm đến cá kho làng Vũ Đại để mua đem biếu cho những người thương yêu bởi món quà cá kho vừa dân dã, đậm chất quê hương Việt vừa là món quà dành cho sức khỏe thể hiện tấm chân tình và sự trân trọng của người tặng đến người nhận.
Bài viết tham khảo:
Cách làm cá trắm đen kho làng Vũ Đại
Nào, bây giờ thì hãy note lại ngay những điều mà Nghệ thuật ẩm thực viết dưới đây để bạn có thể dễ dàng làm món cá này ngon như chính những người nghệ nhân nhé.
Cách chọn cá
Tên gọi là cá kho nên chắc chắn thành phần chính trong niêu chính là cá. Nhưng cá có nhiều loại, vậy chính xác phải lấy con cá nào đem kho. Câu trả lời chính là cá trắm đen kho làng Vũ Đại.
Cá trắm đen được các nghệ nhân tuyển chọn vô cùng kĩ càng mà theo cách nói ví von giống như cuộc thi “hoa hậu cá” vậy. Cá phải là cá trắm đen, có trọng lượng trên 4kg, thời gian nuôi ăn bằng ốc từ 2 năm trở lên, thân thon dài, bụng bé, thịt chắc. Chưa hết, cá loại bỏ phần đầu và chỉ lấy phần thân và đuôi để kho.
Hướng dẫn
Chọn cách đã tỉ mỉ mà cách kho cũng kì công. Cá sau khi được sơ chế sạch sẽ sẽ được ướp cùng các nguyên liệu khác mà chỉ có ở quê hương Hà Nam mới là ngon nhất. Niêu cá đẹp là niêu khi mở nắp ra các thành phần được xếp ngay ngắn, nhất quán. Cá kho trắm đen kho làng Vũ Đại cũng vậy. Niêu cá phải được bày biên theo quy tắc: riềng, gừng đặt dưới đáy nồi, tiếp đến xếp cá lên trên, xếp phải lần lượt ngay lối, trên cá là những lớp thịt ba chỉ rọi cung cấp mỡ cho cả quá trình kho, cá sẽ không bị khét, thậm chí còn có mùi thơm béo ngậy của thịt. Trên cùng là các gia vị được pha chế theo công thức bí truyền của làng Vũ Đại khiến món ăn trở nên đậm đà. Có thể thấy rằng chỉ với mỗi công đoạn bày biện niêu cá thôi đã thấy được cái tâ,m của người nghệ nhân, đặt cả tâm tình trong từng niêu cá.
Hơn nữa, cá trắm đen kho làng Vũ Đại khác biệt so với các loại cá kho thông thường chính là nước cốt cua đồng. Hương thơm cá có ngất ngây hay không là do kỹ thuật pha chế loại nước cốt này quyết định. Con cua đồng bỏ vào chum muối đủ 1 năm, sau đó mới bỏ ra chắt lấy cốt mắm. Chỉ có những nghệ nhân chuyên kho cá làng Vũ Đại mới có thể cân đo đong đếm chuẩn lượng nước cốt cua đồng cần cho mỗi niêu cá.
Sau khi đã chuẩn bị tinh tươm, giờ là lúc nổi lửa thắp lên hương vị của đặc sản đồng bằng Bắc Bô. Củi kho cá phải là củi nhãn. Bởi theo người dân làng Vũ Đại, củi nhãn đạt đủ các tiêu chuẩn lửa đượm, đều, làm mất mùi đất nung và giữ nguyên vị thuần túy của thịt cá.
Người nghệ nhân miệt mài, “chăm lo” cho “đứa con” niêu cá suốt 16 tiếng đồng hồ cho đến khi niêu cá chỉ còn lại khoảng một thìa nước. Cả quá trình là sự cần mẫn của người nghệ nhân khi liên tục đổ thêm nước và canh lửa sao cho phù hợp. Thậm chí thời gian kho lâu nên họ còn phải thay nhau ngủ để trông niêu cá.
Nhưng sự vất vả ấy của người nghệ nhân đều được đền đáp xứng đáng khi nhận được thành phẩm niêu cá trắm đen kho làng Vũ Đại xuất sắc, thơm lừng. Một niêu cá kho đạt chuẩn khi thịt cá phải săn lại, ngả màu cánh gián, không bị vỡ vụn, xương mềm, đạm vị cá và thoang thoảng mùi gia vị thảo mộc đặc trưng. Đặc biệt, phần đuôi cá sau khi kho xong vảy cong lên trông đẹp mắt. Gắp một miếng cá đưa lên miệng thưởng thức, mọi giác quan đều “chạm” đến cái hương vị vừa đặc trưng và ngon lạ của cá kho. Hương thơm ngào ngạt, ăn kèm cùng miếng thịt ba chỉ rọi mềm, tan dần trong miệng mềm, cảm nhận độ béo ngậy, ngây ngất.
Cơ sở làm cá trắm đen kho làng Vũ Đại
Độ nổi tiếng của món cá kho làm nhiều người thích thú và muốn học kho cá. Nhưng đã gọi là đặc sản thì chỉ có nơi sinh ra thứ đặc sản đấy mới cho ra được vị cá kho đúng điệu. Mà nơi đó không ai khác chính là làng Vũ Đại. Làng Vũ Đại ngày ấy, giờ đây hỏi cơ sở kho cá của anh Nguyễn Bá Toàn hay còn gọi là anh “Toàn cá kho” thì không ai là không biết. Cơ sở ấy cũng hết sức dễ tìm bởi nó nằm cách nhà Bá Kiến – nơi đã truyền cảm hứng cho nhà văn Nam Cao sáng tác nên tác phẩm Chí Phèo chỉ vài trăm mét. Nó nằm tại xóm 13. xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Nhờ anh Nguyễn Bá Toàn mà món ăn được trở nên phổ biến rộng rãi, nhiều người biết đến hơn. Đặc biệt, món cá trắm đen kho làng Vũ Đại còn mang đi xuất khẩu tại một số nước như Mỹ, Canada, Úc,…
Nếu bạn ở Hà Nội có thể tìm đến cửa hàng Đặc sản Bá Kiến số 18, Lô 4B, Đường Trung Yên 10A, Phường Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội hoặc gọi số điện thoại 0962.08.3232 – 0915.08.5151 để mua trực tiếp nhé.
Hoặc bạn có thể chỉ cần ngồi nhà, lên ngay trang web cakhobakien.com và cakholangvudai.com để tham khảo và đặt mua.
Qua bài viết này, hy vọng bạn có thể biết nhiều hơn về nguồn gốc và ý nghĩa của món cá trắm đen kho làng Vũ Đại và thêm trân trọng những đặc sản của quê hương Việt Nam. Tết 2023 đang đến rất gần, nếu bạn có dự định mua quà tặng người thân thì cá trắm đen kho làng Vũ Đại thương hiệu cá kho Bá Kiến là một sự lựa chọn hoàn hảo dành cho bạn.
